ขนบธรรมเนียมประเพณีการทำศพ

                  

ขนบธรรมเนียมประเพณีการทำศพ

        ในตอนท้ายพระลอ พระเพื่อน พระแพงเสียชีวิต รวมถึง ขุนแก้วกับนางรื่น หมื่นขวัญกับนางโรยก็ตายไปพร้อมกัน เรื่องแปลกก็คือ ในพิธีศพ มีการทำโลงศพเพียง 3 โลงเท่านั้น โลงแรกใส่พระศพสามกษัตริย์ พระลอ พระเพื่อนพระแพง โลงที่สองใส่ศพขุนแก้วกับนางรื่น โลงที่สามใส่ศพหมื่นขวัญกับนางโรย ดั่งพรรณนาว่า

"...มี่อึงอรรณพไห้ เมืองหลวงไข้ทุกด้าว สมเด็จท้าว พิไชยพิษณุกร ธ ให้นำบังอรราชเทพี ดาราวดีเสด็จไป สู่คฤหาไลยพระองค์ ธ ให้สรงศพสามกษัตริย์ จัดสรรพภูษา ตราสังทั้งสามพระองค์ ผจงโลงทองหนึ่งใหญ่ ใส่สามกษัตริย์แล้วไส้ ธ ก็ให้แต่งโลงหนึ่งแล้ว ใส่ขุนแก้วแลนางรื่น โลงหนึ่งใส่หมื่นขวัญแลนางโรย ทำโดยรีตศพเสร็จ ธ ก็เสด็จยังปราสาท ให้หาราชศิลปี มีโองการบังคับ ให้สำหรับพระเมรุ เกณฑ์กำหนดทุกกรม ให้แต่งพนมอัษฐทิศ พิพิธราชวัติฉัตร กลิ้งกลดธวัชบรรฎาก หลายหลากภาคบุษบก..."  7 ศพ 3 โลง คู่รักก็นอนโลงเดียวกัน

                 ท้าวพิไชยพิษณุกรโปรดให้สรงพระศพ ตราสังแล้วบรรจุพระศพสามกษัตริย์ลงในโลงทอง และอีกสองโลงสำหรับนายแก้วกับนางรื่นนายขวัญกับนางโรย ตามจารีตประเพณีทุกประการจากนั้นทรงให้นายช่างประจำราชสำนักจัดทำพระเมรุให้งามวิจิตรเพื่อเป็นการบูชาพระศพสามกษัตริย์แล้วตรัสให้คณะทูตนำพระราชสารและบรรณาการทั้งหลายไปถวายแด่พระนางบุญเหลือที่ยังเมืองสรวง

                 ฝ่ายพระนางบุญเหลือเมื่อได้ทรงฟังพระราชสารก็ไม่อาจทรงกายยืนอยู่ได้ ทรงล้มลงซบเหนือหมอนร่ำไห้ถึงลูกผู้เป็นกษัตริย์ ทรงร่ำไห้มิรู้กี่ครั้งกี่หน พลางรำพันว่า “ลูกรักของแม่เอยห้ามเจ้าแล้ว เจ้าก็ไม่ฟังแม่เลย หากจะตายด้วยไข้หรือด้วยผีแม่ยังได้รักษาจนเต็มตามใจแม่ แต่นี่ลูกกลับไปตายที่เมืองอื่น ด้วยธนูอาบยาพิษ”ครั้นพระนางลักษณวดีทรงรู้ข่าว ก็แล่นมายังพระนางบุญเหลือ รวมทั้งนางพระสนมกำนัลถ้วนหน้า เมื่อทูลถามพระนางบุญเหลือได้ความจริงแน่แท้แล้วต่างพากันทาบตีอกร่ำไห้สนั่นไปทั้งวังผู้คนทั่วหน้าทั้งเมืองร่ำไห้ด้วยความอาลัยรักพระเจ้าแผ่นดิน

                 มุขมนตรีผู้เฒ่าเห็นว่าเจ้านายและผู้คนเมืองสรวงต่างร่ำไห้กันอยู่มิรู้สิ้นสุดเหมือนดั่งจะตายตามไปด้วย จึงทูลเตือนพระนางบุญเหลือว่า “ตอนนี้แผ่นดินไร้กษัตริย์ครอง แต่ยังไม่รู้กันทั่วถึงเมืองอื่นขอให้พระนางคิดการถึงเบื้องหน้าเถิด หากคิดผิดแผก แผ่นดินจะคว่ำ ผีป่าก็จะมาซ้ำผีเรือนก็จะพลอยมาผลักให้ล่มจมโปรดทรงคิดถึงราชการงานเมืองให้จงหนักทั้งหน้าและหลังเถิด” พระนางบุญเหลือฟังแล้วตรัสขอบใจเหล่ามนตรี และว่าที่ทรงคิดจะเสด็จไปปลงศพพระลอลูกรัก เห็นทีจะต้องทรงระงับแล้วทรงให้จัดเตรียมเงินร้อยช่าง ทองร้อยช่าง แก้วมณีเก้าประการ แพรพรรณมากมาย เพื่อนำไปแต่งการพระเมรุของพระลอ แทนตัวพระองค์ที่ไม่ได้เสด็จไปและให้จัดบรรณาการกับพระราชสารไปถวายแด่พระเจ้าแผ่นดินกับพระนางเจ้าเมืองสรองด้วยเมื่อเสร็จพิธีศพแล้วให้คณะทูตขอรับพระธาตุสามกษัตริย์กับธาตุของพี่เลี้ยงทั้งสี่กลับมาเมืองสรวงด้วย

                  คณะราชทูตจากเมืองสรวงเข้าถวายสารทรัพย์สินแต่งพระศพและบรรณาการแด่พระเจ้าแผ่นดินเมืองสรอง เมื่อเสร็จพิธีศพท้าวพิไชยพิษณุกรเสด็จถวายพระเพลิง ซึ่งจัดขึ้นอย่างใหญ่โตสมตามยศศักดิ์โปรดให้มีงานมหรสพยิ่งใหญ่ เสียงดนตรีบรรเลงกึกก้องสะเทือนพื้นแผ่นดินแสงตะเกียงสว่างโรจน์ไปทั่ว ครั้นเสร็จงานราชพิธีแล้วท้าวท่านก็แบ่งพระธาตุสามกษัตริย์ใส่เครื่องภาชนะ กึ่งหนึ่งทรงให้เก็บไว้ที่หอพระญาติวงศ์อีกกึ่งหนึ่งให้คณะราชทูตรับไว้ท้าวท่านให้แต่งถนนหนทางเพื่อแห่แหนส่งพระธาตุไปจนถึงเมืองสรวง
                   ฝ่ายพระนางบุญเหลือทรงให้แต่งเส้นทางมารับพระธาตุไปสู่ปราสาทเรือนยอดที่สำหรับตั้ง
พระธาตุสามกษัตริย์และจัดแต่งมนเทียรอีกสององค์ ข้างขวาบรรจุธาตุขุนแก้วกับนางรื่นข้างซ้ายของหมื่นขวัญกับนางโรย ทรงทำบุญครั้งใหญ่เพื่อถวายทานแด่จอมกษัตริย์ทรงทำบุญถวายพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ และทรงเปิดคลังทำทานทั่วแผ่นดินจากนั้นจึงโปรดให้สร้างพระสถูปเจดีย์ใหญ่โตไว้บรรจุพระธาตุสามกษัตริย์ให้ถาวรสืบไปและสร้างสถูปซ้ายขวาไว้บรรจุธาตุพี่เลี้ยงทั้งสี่ ฝ่ายเมืองสรองท้าวพิไชยพิษณุกรก็โปรดให้ทำดุจเดียวกัน ทรงส่งสารบอกพระราชกำหนดวันแล้วจัดงานบรรจุพระธาตุและทำบุญในวันเดียวกันอย่างยิ่งใหญ่ทั้งสองเมืองจากนั้นเป็นต้นมาสองเมืองต่างส่งสารแสดงไมตรีสืบต่อกันเรื่อยไป

                  บทส่งท้าย ขอให้พระลอลิลิตเป็นศรีแก่ปากผู้ที่บรรจงอ่านเปรียบเหมือนดอกไม้ที่ร้อยกรองไว้อย่างเรียบร้อย เพื่อเป็นเครื่องประดับหูในทุกยามและเสมือนกระแจะอันหอมรื่น ได้แตะเพียงน้อยหนึ่งก็ได้แรงใจ

ที่มา : https://sites.google.com/site/nangniwannakadee/prawatnangniwannakadee/phra-pheaun-phra-phaeng?tmpl=%2Fsystem%2Fapp%2Ftemplates%2Fprint%2F&showPrintDialog=1